Tiroid Hastaları İçin Beslenme Önerileri

Tiroid bezi, vücuttaki önemli işlevleri düzenleyerek genel sağlık refahımızda kritik bir rol oynar. Bu nedenle, tiroid rahatsızlığı olan bireyler için dengeli ve destekleyici bir beslenme programı sürdürmek son derece önemlidir. Beslenme seçimleri, tiroid fonksiyonunu büyük ölçüde etkileyebilir ve semptomların etkili bir şekilde yönetilmesine yardımcı olabilir. Bu blog yazısında, tiroid hastaları için özel olarak hazırlanmış temel beslenme önerilerini inceleyeceğiz. Beslenmenin rolünü anlayarak ve bilinçli diyet seçimleri yaparak, bireyler tiroid sağlıklarını optimize edebilir ve genel yaşam kalitelerini iyileştirebilirler.

Tiroid Hastalığı Nedir?

Hastaların yaşam kalitesini oldukça düşüren ve genel olarak aşırı hormonal aktivite ya da düşük hormon üretimine bağlı semptomlarla seyreden tiroit hastalıkları, en sık karşılaşılan endokrin problemlerinden biridir. Bir başka değişle tiroid hastalığı, tiroid bezinin normalden farklı çalışması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu bez, boynun ön kısmında yer alır ve metabolizmayı düzenleyen hormonlar üretir. Tiroid hastalığının çeşitleri arasında hipotiroidi, hipertiroidi, tiroid nodülleri ve tiroid kanseri bulunur. Hipotiroidi, tiroid hormonlarının yetersiz üretildiği durumken, hipertiroidi aşırı hormon üretimiyle karakterizedir. Tiroid nodülleri genellikle iyi huylu olup, tiroid bezinde kitleler oluşturur. Tiroid kanseri ise bezin malign tümörleridir. Tiroid hastalıklarının belirtileri arasında yorgunluk, kilo değişiklikleri, soğuğa karşı aşırı duyarlılık veya toleranssızlık ve boyunda şişlik yer alır. Tanı genellikle kan testleri, ultrason ve biyopsi yoluyla konur ve tedavi tiroid hormon replasmanı, radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi olabilir.

Tiroid Hastalığı Çeşitleri

Tiroid hastalıkları, tiroid bezinin normal fonksiyonlarını bozan çeşitli durumları ifade eder. En yaygın tiroid hastalıkları ve belirtileri olarak şunları söyleyebiliriz:

Hipotiroidizm: Tiroid bezi yeterince hormon üretmez veya ürettiği hormon miktarı yetersizdir. Bu durum metabolizmayı yavaşlatır ve birçok semptoma yol açabilir, yorgunluk, kilo artışı, soğuğa karşı duyarlılık gibi.

Hipertiroidizm: Tiroid bezi aşırı miktarda hormon üretir. Bu durum metabolizmayı hızlandırır ve semptomlar arasında kilo kaybı, sinirlilik, titreme, kalp çarpıntısı gibi belirtiler bulunabilir.

Guatr: Tiroid bezinin büyümesi sonucu boyunun şişmesiyle karakterize edilen bir durumdur. Genellikle iyot eksikliği veya tiroid hormonlarının dengesizliği nedeniyle ortaya çıkar.

Tiroid Nodülleri: Tiroid bezinde anormal büyüme ve kitlelerin oluşmasıyla karakterizedir. Nodüller genellikle kanser olmayan (iyi huylu) olabilir, ancak bazen kanser riski taşıyan nodüller de olabilir.

Hashimoto Tiroiditi: Bağışıklık sistemi, tiroid bezine saldırarak iltihaplanmaya ve tahribata neden olan otoimmün bir hastalıktır. Bu, tiroid hormonlarının üretimini azaltabilir ve hipotiroidizme neden olabilir.

Graves Hastalığı: Bağışıklık sistemi, tiroid bezini uyararak aşırı miktarda tiroid hormonu üretmesine neden olan bir otoimmün hastalıktır. Bu da metabolizmanın hızlanmasına ve hipertiroidizme yol açar.

Tiroid Hastalığı Nasıl Oluşur

Tiroid hastalığı, tiroid bezinin aşırı aktif çalışması (hipertiroidizm) veya az aktif çalışması (hipotiroidizm) sonucu ortaya çıkar. Hipertiroidizm durumunda, tiroid bezi gereğinden fazla tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) hormonları üretir, bu da metabolizmanın hızlanmasına ve vücutta çeşitli belirtilere neden olur. Graves hastalığı gibi otoimmün hastalıklar, tiroid bezinin aşırı uyarılmasına neden olabilir. Diğer sebepler arasında tiroit nodülleri, tiroiditi (tiroid iltihabı) veya aşırı iyot alımı yer alır. Hipotiroidizmde ise tiroid bezinin yetersiz hormon üretmesi sonucu metabolizma yavaşlar ve kişide kilo artışı, yorgunluk, depresyon gibi belirtiler ortaya çıkar. Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün hastalıklar hipotiroidizme neden olabilirken, iyot eksikliği ve bazı ilaçlar da bu duruma yol açabilir. Kısaca vitamin mineral eksiklikleri, dengesiz ve düzensiz beslenme, hareketsiz yaşam, hormon bozuklukları, çevresel etmenler, genetik, radyasyon ve daha pek çok nedenden ötürü tiroid hastalıları oluşabilir.

Tiroid Hastalığında Nasıl Beslenilmeli?

Tiroid hastalığı olan bireyler için sağlıklı ve dengeli bir beslenme önemlidir. İyi bir beslenme, vücudun genel sağlığını korumak ve tiroid hormonlarının düzenlenmesine yardımcı olabilir. İşte tiroid hastalığı olan kişiler için bazı beslenme önerileri:

İyot, tiroid hormonlarının üretimi için gereklidir. Ancak, iyot alımını aşırıya kaçırmak da sorun olabilir, bu nedenle iyot alımı dengeli olmalıdır. İyot açısından zengin yiyecekler arasında deniz ürünleri (örneğin somon, karides), iyotlu tuz, yumurta, ıspanak, bezelye gibi sebzeler, kurubaklagiller, kuruyemişler, süt ve süt ürünleri bulunur.

Özellikle çiğ sebzeler ve meyveler, antioksidanlar ve lif açısından zengindir. Bu, genel sağlık için önemlidir ve tiroid hastalığı olan kişilere de fayda sağlayabilir.

Protein, vücudun tamir ve yenilenme süreçlerinde önemli bir rol oynar. Sağlıklı protein kaynakları arasında tavuk, balık, yumurta, baklagiller ve kuruyemişler bulunur.

Selenyum, tiroid hormonlarının metabolizması için gereklidir ve tiroid fonksiyonlarının düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Selenyum açısından zengin yiyecekler arasında Brezilya fıstığı, ton balığı, hindi eti, kepekli tahıllar ve esmer pirinç bulunur.

Bazı tiroid hastalıkları, inflamasyonla ilişkilidir. Bu nedenle, anti-enflamatuar özelliklere sahip yiyecekler tüketmek önemlidir. Zerdeçal, zeytinyağı, balık yağı, yeşil çay gibi doğal anti-enflamatuar yiyecekler bu kategoridedir.

Bazı yiyecekler ve içecekler, tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir. Özellikle soya ürünleri, çiğ lahana, brokoli gibi sebzeler, çiğ tatlı patates ve kahve gibi kafeinli içeceklerin tüketimine dikkat edilmelidir. Bunlar, tiroid hormonlarının emilimini etkileyebilir veya tiroid fonksiyonlarını bozabilir.

Bazı tiroid hastalıkları, özellikle Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün hastalıklar, gluten hassasiyeti ile ilişkilendirilmiştir. Gluten hassasiyeti olan kişiler için gluten içeren besinleri sınırlamak veya çıkarmak faydalı olabilir.

Tiroid hastalıklarında diyet bireyselleştirilmeli ve belirli bir hastanın ihtiyaç ve tercihlerine göre uyarlanmalıdır. Öğünlerin kalori içeriğine ve başta iyot olmak üzere mikro besinlerin içeriğine çok dikkat edilmelidir. Düzgün geliştirilmiş bir diyet, hastalığın seyrini ve hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir. Bu sebeplerle bir diyetisyene başvurmanız sizin için en iyisi olabilir. Online diyetisyen hizmetlerimizden yararlanmak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.

RUMEYSA KOÇAK

KAYNAKÇA

Bakır, B., & Şahin, H. (2019). HİPOTİROİDİ VE BESLENME. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 59-72.
Durgun, Z., & İnan, A. O. (2019). Tiroit Hormonları ve Hastalıkları. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-40.
T.C. Sağlık Bakanlığı- Erişkin Bazı Metabolizma Hastalıkları (Tiroid, Osteoporoz, Gut) Ve Çölyak Hastalığı Kontrol Programı 2019-2023, s16-19