Bağırsak tembelliği bağırsak hareketinin yavaşlamasıyla dikkat çeker. Bağırsak tembelliği olan kişi tuvalete çıkmada zorlanmaktadır ve tuvalet sayısı değişmiştir. Düzenli beslenme ve hareketli yaşam kişinin eski tuvalet alışkanlığı düzenlenmesine yardımcı olur. Tedavi edilmezse diğer hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur. İlerleyen aşamalarda kabızlıkla birlikte hemoroid ortaya çıkabilir. Bağırsaklarımızın dostu prebiyotik ve probiyotik gıdalar tüketilmelidir. Bağırsak hareketliliğimizi arttıran lifli gıda tüketimi unutulmamalıdır. En önemlisi de bağırsak tembelliğimizin temel nedeni anlaşılmalıdır.

Bağırsak Tembelliği nedir?

Bağırsak tembelliği aynı zamanda ‘’Tembel Bağırsak Sendromu ‘’ olarak da bilinir. Temelinde bağırsak hareketinin yavaşlaması ve tuvalete çıkma sayısının azalması vardır. Bağırsak tembelliği yaşayan insanlar tuvalete çıkmakta zorlanırlar.  Tembel bağırsak sendromu genellikle kalın bağırsaktaki kasılma hareketlerinin yetersiz kalması, müshil gibi çeşitli laksatif ilaçlara bağlı olarak kas hareketleri yavaşlar ve yeterli miktarda lif alınamadığından kaynaklı sağlık problemidir.

Bağırsak tembelliğinin belirtileri nelerdir?

• Karın ağrısı
• Tuvalete çıkmakta zorlanma
• Kuru ve sert dışkı
• Bağırsak hareketlerinde ağrı ve zorlanma
• Mide bulantısı
• Hemoroit

Bağırsak tembelliği nasıl geçer?

Tedavide beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıkları değiştirilir. Günlük fiziksel aktivite arttırılmalı ve diyetisyen eşliğinde beslenme düzeni oluşturulmalı. Bağırsak tembelliğinde alta yatan neden anlaşılırsa nedene yönelik tedavi yeniden düzenlenir.

• Sebze, meyve, tam tahıl ürünleri, kuru baklagiller gibi posa içeriği yüksek besinler tercih edilmelidir. 
• Kabuğu ile yenilebilen meyvelerin kabuğu soyulmamalı, iyice yıkandıktan sonra kabuğu ile birlikte tüketilmelidir.
• Öğünlerde mutlaka sebze ve/veya salata tüketilmelidir
• Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmeli.
• Posa tüketimini artırmak için; beyaz ekmek yerine tam tahıl ekmeği, yulaf ekmeği, çavdar ekmeği vb., pirinç veya makarna yerine bulgur, meyve suyu yerine meyve tüketilmelidir.
• Haftada iki kez kuru baklagil yemekleri tüketilmeli.
• Günlük sıvı tüketiminizi artırılmalı, günde en az 8-10 bardak sıvı tüketilmelidir. 
• Düzenli fiziksel aktivite, bağırsak işlevlerinin normal olmasını sağlar. 

Bağırsak tembelliğine iyi gelen besinler?

• Meyve Tüketimi: Ananas, erik, limon, elma kivi, mandalina, kuru erik, kuru kayısı, kuru incir gibi meyveler sindirim sistemini çalıştırarak bağırsak hareketlerini arttırır.
• Tahıl Tüketimi: Tam buğday, bulgur, yulaf, nohut, kuru fasulye, barbunya gibi besinler yüksek lif içerirler, bağırsak hareketlerini ve besin artıklarının kalın bağırsaktan geçişini hızlandırır.
• Yağlı Tohum Tüketimi: Sert kabuklu meyveler (ceviz, fındık, badem vb), sindirim sisteminin çalışması için gerekli olan posadan zengindirler. Su çekerek dışkıyı yumuşatır ve kabızlığı önler.
• Sebze Tüketimi: Brokoli, karnabahar, ıspanak, havuç ve bezelye gibi sebzeler sindirim sistemini uyararak bağırsak hareketini arttırır ve dışkının kolay geçişini sağlar.
• Tohum Tüketimi: Keten tohumumun içerisinde bulunan lifler su ile birleştiğinde jel kıvamına gelir. Su bağırsakta tutularak bağırsak içeriğinin hacminin arttırır ve dışkı yumuşak hale gelir. Açlığı geciktirerek tokluk hissinin devam etmesini sağlar.
• Sıvı Tüketimi: Bağırsak hareketini arttırmak için bol miktarda su için. Bağırsak hareketlerinin düzenli çalışması içi günlük olarak düzenli su-sıvı tüketin.
• Probiyotik – Prebiyotik Gıda Tüketimi: Bağırsak sağlığı için yararlı probiyotik ve prebiyotik besinler tüketin. (peynir, turşu, elma, greyfurt, limon, portakal gibi meyveler, yulaf, kuru baklagiller ve birçok sebze verilebilir.

Suda erimeyen diyet lifleri yiyeceklerin tokluk hissini arttırır, dışkıyı yumuşatır ve bağırsaklardan daha çabuk bir şekilde geçmesini sağlar.

Lif Zengini Gıdaların Önemi

Diyet lifi karbonhidrat sınıfında yer alır ama diyet lifini enerji olarak kullanmayız. Sindirim sisteminde kullanılmadan dışarı atılır. Diyet lifinin çözünür posa ve çözünmez posa olarak iki görevi vardır. Besinlerde çözünür posa ve çözünmez posa birlikte bulunur.

Çözünür Diyet Lifi: Çözünür posa mide boşalmasını geciktirir ve karbonhidrat sindirimi yavaşlatır. Çözünür posaya örnek olarak; elma, greyfurt, limon, portakal gibi meyveler, yulaf, kuru baklagiller ve birçok sebze verilebilir. 

Çözünmez Diyet Lifi: Çözünmez diyet lifi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Diyet_lifi diyet liflerinin çoğunu oluşturur. Çözünmeyen posa, suyu yapısında tutar ve sindirilmeden artık maddelerin bağırsak içerisindeki hareketini artırır. Çözünmeyen posalar, dışkıya yumuşatır, bağırsak hareketini hızlandırır ve kabızlığı önler ve bağırsaklar için zararlı maddelerin geçiş süresini kısaltır. Kepekli un, mısır taze fasulye ve patates kabuklarında yüksek miktarda çözünmez diyet lifleri bulunur.

Çözünmez posa tokluk hissini arttırır. Çözünür posa ise vücutta fermentasyona uğrayarak vücuda çok yararlı birçok maddeye dönüşürler.

Probiyotik ve Prebiyotik Gıdalar

Probiyotikler; Ağızdan yeterli miktarda alındığında, bağırsak sağlığını olumlu etkileyen canlı mikroorganizmalardır. Probiyotik gıdalar ise insan sağlığını ve beslenmesini olumlu etkileyen canlı bakteri içeren besinler ( peynir, turşu vs) ve süt ürünleridir. Prebiyotikler ise bağırsaklarda yararlı bakteri çoğalmasına yardımcı olurlar,  ince bağırsak sindirime uğramadan kalın bağırsağa sindirime geçerler. Başlıca prebiyotik kaynakları; buğday, arpa, yulaf, mısır gibi tahıllar; soğan, sarımsak, muz, hindiba, kuşkonmaz, pırasa, yer elması gibi meyve ve kök sebzeler; baklagiller, sert kabuklu kuru yemişler; anne sütü ve yoğurt olarak bilinmektedir.

Bağırsak sağlığı üzerindeki etkilerini incelediğimizde, probiyotikler;  kabızlık süresince gastrointestinal sistemin mikrobiyotasını değiştirir, bağırsak motilitesini düzenler ve kolon peristaltizimin iyileştirerek bağırsak geçiş süresini kısaltırlar. Prebiyotikler; bağırsak düzenliliğini sağlarlar, doğal bağışıklığı destekler. Probiyotik ve prebiyotiklerin bu yazıda bahsetmediğimiz sağlığımıza birçok yararı vardır.

Su Tüketiminin Önemi

Hepimiz vücudumuzdaki organların çalışması için suyun ihtiyaç olduğunu biliyoruz. Ağımızda çiğnediğimiz besinler parçalandıktan sonra su ile gerekli hücre, doku ve organlara taşınır. Böbrek, akciğer gibi diğer doku organların çalışması için su gereklidir. Besinlerin emilim, sindirim ve hücre taşınması için su gereklidir. Bağırsakların hareketliliği, düzenli tuvalete çıkma, dışkının yapısı, dışkının sıklığı, idrarın rengi suyu ne kadar içtiğimizin mesajıdır. Suyu yeterli tüketirsek bağırsak sağlığımızı korumuş oluruz. Organların işlevlerini yerime getirebilmek için suyun önemini unutmayalım. Her şeyin fazlası zarar olduğu gibi suyun da fazlası zarar unutmayalım yeterli miktarda tüketelim.

Diyetisyeniniz Diyor ki

Kendinizde tembel bağırsak sendromu teşhisi koymadan önce doktorunuz ve diyetisyeninizle görüşmelisiniz. Tembel bağırsak sendromu nedenini öğrenerek tedaviye başlamak doğru tedavi yöntemidir. Bazen nedenini anlamak kolay olmayabilir ama tedavi seyri için önemlidir. Tedavi yönteminde ilk olarak aklınıza beslenme düzeni oluşturmak ve fiziksel hareket sayısını arttırmak gelmeli. Sağlıklı bir bağırsak sağlığı beslenme düzeni oluşturmak için diyetisyene giderek başlamayı unutmayın.

• Diyetisyen Mine YEŞİLBAŞ

KAYNAKÇA

• https://tr.wikipedia.org/wiki/Diyet_lifi
• Nedir, B. T. Bağırsak Tembelliği Nedir? Ne İyi Gelir?.
• Yusuf, Ü. S. T. Ü., & Keskin, A. (2019). Keten Tohumunun Tıbbi Kullanımı. Ankara Medical Journal, 19(3), 665-669.
• ‘’ Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2022’’, ‘’ T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın NO: 1031, Ankara 2022
• Özden, A. (2006). Sağlıklı yaşam için yararlı dost bakteriler. Türk Gastroentoloji Vakfı Yayınları, Ankara.
• Ayaz, Z. (2021). Prebiyotikler ve sağlık açısından faydaları. The Journal of Turkish Family Physician, 12(4), 201-206.
• Öztürk, M., & Ergene, E. (2020). Konstipasyonun Diyet Tedavisinde Probiyotiklerin Önemi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (11), 255-266.
• Ayaz, D. A. YAĞLI TOHUMLARIN BESLENMEMİZDEKİ YERİ.